Ook tijdens deze crisis gaan de debatten in de Tweede Kamer gewoon door. Wat kun je als toezichthouder leren van wat er momenteel op het politieke toneel gebeurt? Wat werkt wel, wat juist niet? Een betoog en inzichten van adviseur en CEO van Kenhardt en FunktieMediair Patrick van Loon.

“Het coronavirus zet onze wereld momenteel op z’n kop. Nu is duidelijk leiderschap nodig. Met aanwezigheid en persconferenties van het kabinet zijn er in rap tempo goede maatregelen afgekondigd. Dat werd ruimschoots geprezen – wat je politieke voorkeur ook is.

Kamerleden zijn toezichthouders

Maar tegelijkertijd kondigde de Kamer meteen toen de crisis begon een debat aan. Wat?! dacht ik. Moeten we ons kabinet niet alle ruimte en rust geven om deze crisis aan te pakken? Maar mijn tweede gedachte was, nee, onze Kamerleden zijn toezichthouders. Ze zien toe, controleren, en ze zorgen ervoor dat de juiste keuzes gemaakt worden. Juist nú moeten zij er zijn. 

Gemeenschappelijk belang

Ik keek met veel interesse naar de debatten. Een paar dingen vielen me op: er werden goede en heldere vragen gesteld, waarop het kabinet duidelijke antwoorden gaf. Maar ik zag ook een halfgevulde Kamer. Zou het niet ieders prioriteit moeten zijn – als vertegenwoordiger van het volk – om daar nu te zitten?

Wat ik ook zag was dat sommige Kamerleden maar om de interruptiemicrofoon bleven draaien. Zij stelden suggestieve vragen, er waren verwijten, persoonlijke aanvallen, stokpaardjes en zelfs insinuaties dat het kabinet duizenden mensen moedwillig de dood instuurt. Laakbaar gedrag waarbij politici zichzelf en hun eigen partij centraal stellen, in plaats van het algemene belang. Ik zag de minister van Medische Zorg & Sport letterlijk en figuurlijk omvallen.

En toen constateerde ik iets moois. Deze minister werd vervangen door iemand uit een andere partij dan uit de coalitie, omdat juist hij als de beste optie werd beschouwd. Een mooi voorbeeld van het overstijgen van persoonlijke belangen, gericht op het gemeenschappelijke belang!

Van zowel deze positieve als negatieve punten, kun je als toezichthouder veel leren.

Een paar tips op een rij:

Zorg ervoor dat je er als toezichthouder bént 

Als commissaris of toezichthouder heb je in een crisis een belangrijke rol: juist dan moet je er staan. Wees aanwezig, zeker ook ter ondersteuning van de bestuurder. Het is vaak eenzaam aan de top, vooral in tijden van crisis. Voor de bestuurder kun je een luisterend oor zijn, met begrip voor de situatie. Zorg er dus voor dat je bereikbaar bent en geef de benodigde steun. Zo werk je mee aan oplossingen vanuit jouw rol als toezichthouder.

Basishouding: het beste uit de situatie halen

Stel goede open vragen, geef samenvattingen en vraag door. Zo help je je bestuurder om zijn of haar gedachten te ordenen en op nieuwe ideeën te komen. Het mogen juist ook kritische vragen zijn, als de basishouding maar is dat je het beste uit de situatie wilt halen voor de organisatie en al haar stakeholders.

Spreek waardering uit

Erken het persoonlijk- en groepsfunctioneren van de bestuurder en zijn of haar team en de laag daaronder. Zij moeten met elkaar door deze moeilijke periode heen. Geef ze het vertrouwen en laat dat ook blijken door juist nu waardering uit te spreken.

Weet wat je nodig hebt in de top 

Zorg ervoor dat je goed weet wat je aan boord moet hebben in de top van je organisatie, zodat je snel kunt schakelen, mocht er iemand wegvallen. Als je dat niet in rustige tijden al gedaan hebt, doe het nu alsnog. Is er voldoende leiderschap binnen het team? Wie kun je inschakelen als het nodig is? Is dit het juiste team om een crisis te managen?

Het is een wankele tijd. Maar als je aanwezig en goed voorbereid bent en positief kritisch de bestuurder ondersteunt, dan kun jij als toezichthouder nu echt het verschil maken en van toegevoegde waarde zijn. Een toegevoegde waarde, een meerwaarde waar bestuurders, organisaties en iedereen die ermee te maken heeft baat bij heeft.