Hoe start je als familiebedrijf met een RvC of RvA?

Wanneer je als familiebedrijf overweegt een Raad van Commissarissen of een Raad van Advies op te richten, hoe pak je dat dan aan? We vroegen het aan prof. dr. Roberto Flören, RSM Leerstoel Familiebedrijven en Bedrijfsoverdracht aan de Nyenrode Business Universiteit.

Er bestaan grote verschillen tussen familiebedrijven en niet-familiebedrijven op het gebied van toezicht, zo blijkt uit onderzoek van de Nyenrode Business Universiteit, Baker Tilly en ING. Ondanks het feit dat familiebedrijven minder gebruik maken van een Raad van Commissarissen of een Raad van Advies, willen de bedrijven die er wel gebruik van maken niet anders meer. Als belangrijkste reden wordt het adviseren en scherp houden van de directie (beide 90%) genoemd.

Wat zijn de voordelen van een RvC voor een familiebedrijf?

Roberto Flören, auteur van het onderzoeksrapport, zegt dan ook: “Directeuren van familiebedrijven met een RvC of RvA gaven in de interviews aan dat zij in de raad een klankbord vinden. Ook krijgen ze door de raad toegang tot nieuwe netwerken. Voor hen is de meerwaarde evident en zij willen dus niet anders meer. Maar degenen die het nog niet hebben zijn soms lastig over te halen. Ze vinden het te duur, het kost veel tijd. Ze zijn het gewend om alles zelf te besluiten en weten niet zo goed waar en hoe ze moeten beginnen.”

Wat betekent de dynamiek van een familiebedrijf voor een RvC?

Terwijl er zoveel te winnen valt als je de luiken naar buiten openzet. “In familiebedrijven lopen de verschillende belangen wel eens door elkaar. De leden van een raad kunnen als objectieve gesprekspartner toegevoegde waarde leveren door als buitenstaander adviezen te geven”, aldus Roberto. “Verder kan het zeker gezien het feit dat veel directeuren in familiebedrijven langdurig aanblijven, helpen als de raad de directie scherp houdt en nieuwe of contrasterende ideeën aandraagt.”

Wie kies je als familiebedrijf voor de RvC?

“Je kunt voor jouw gevoel de beste en meest ervaren mensen hebben geworven voor de Raad van Commissarissen. De beste ondernemers, de beste financials. Maar als je van tevoren niet hebt nagedacht over wat het beste bij jou en het bedrijf past, dan kan het alsnog fout gaan”, zegt Roberto. “Let erop dat de mensen die je selecteert feeling hebben met de branche waarin je opereert. Praten ze jouw taal? Snappen ze de dynamiek van een familiebedrijf? Snappen ze in welke ontwikkelingsfase je zit? Ik zeg altijd, je krijgt de raad die je verdient. Hoe beter je vooraf stilstaat bij wat je nodig hebt, hoe beter jouw raad.”

Kunnen familieleden in de RvC van een familiebedrijf plaatsnemen?

Roberto ziet in de praktijk dat (jonge) familieleden nog wel eens plaats willen nemen in de Raad van Commissarissen. “Doel is om de nieuwe generatie klaar te stomen voor het werk dat op ze wacht. Dat kan werken, als er tenminste geen rolonduidelijkheid is. Daar moet je goede afspraken over maken. Bovendien moeten de andere commissarissen in de raad hun voelsprieten aanzetten, zodat er voldoende objectiviteit is. Je ziet ook wel eens dat een directeur van een familiebedrijf aftreedt en vervolgens plaatst neemt in de Raad van Commissarissen, als voorzitter vaak zelfs. Ik zou dat afraden. Geef de nieuwe directeur even de ruimte. Is het na een paar jaar toch nodig? Dan kan het altijd nog.”

Wanneer is het een goed moment om als familiebedrijf met een RvC of RvA te starten?

“Ik zou eerst zeggen, regel het oprichten van je RvC als het goed gaat met je bedrijf. In tijden van crisis, wanneer je juist behoefte hebt aan een raad, heb je er te weinig tijd en oog voor. Het is daarnaast ook logisch om over een raad na te denken als je je bedrijf klaar maakt voor de volgende stap, of de volgende generatie. Zeg dat je je bedrijf over vijf jaar overdraagt op de volgende directeur, dan is het wel zo fijn als je opvolger ondersteund wordt door een goed ingewerkte RvC. Ook is het belangrijk om een RvC te hebben voor je externe financiers – die kijken daar graag naar. En natuurlijk voor je klanten. Het hoort simpelweg bij het professionaliseren van je bedrijf.”