Gevraagd voor een commissariaat. Wat nu?

Welke stappen moet je volgen als je wordt gevraagd voor een commissariaat? Puck Dinjens, eigenaar van Governance in Balans, vindt het onverstandig om meteen ja te zeggen, ook al voel je je vereerd. Bereid je heel goed voor en kijk naar binnen, is haar advies.

Ik ben gevraagd voor een commissariaat! Wat nu?

“Hopelijk is het in de toekomst zo dat je überhaupt niet meer ‘zomaar’ wordt gevraagd, maar dat je kandidaat bent in een transparante procedure waarbij je geselecteerd bent op basis van een uitgebreide profielschets. Het streven is toch om diversiteit in een RvC te krijgen – ik noem het zelf complementariteit – en die krijg je meestal niet als er iemand gekozen wordt uit het netwerk of vriendenkring van een ander lid van de RvC. Uit onderzoek blijkt tenslotte dat men ’t liefst kiest voor iemand die op hen lijkt. Als je toch wordt gevraagd, informeer dan of je de enige kandidaat bent en wat de procedure is. Is er geen procedure? Dan moet je jezelf afvragen of deze RvC het wel nauw neemt met de governance.”

De voorbereiding op de gesprekken

“Wat mij betreft bestaat een goede voorbereiding uit het doen van een due diligence onderzoek. Zie het als een volwaardig sollicitatiegesprek. Vraag dus de stukken op: de jaarverslagen, de kwartaalcijfers, het strategisch plan, enzovoorts. Onderzoek hoe de organisatie erbij staat en welke grote veranderingen of uitdagingen er nog op af komen. Bestudeer de profielschets van de kandidaat die ze zoeken goed, zodat je in een vroeg stadium al kunt bedenken of deze functie wel écht bij je past. Mocht je daar twijfels bij hebben, dan kun je alvast nadenken over de vragen die je zou willen stellen tijdens het gesprek. Zorg er ook voor dat je weet hoeveel tijd het je gaat kosten. Heb je die tijd wel? Zo niet, dan kun je dat al in een vroeg stadium aangeven.”

Onderzoek je eigen motivatie

“Heb je wel werkervaring, maar nog weinig of geen ervaring als commissaris? Bedenk dan eerst of de rol wel echt bij je past. Misschien lijkt het leuk en interessant, maar het is niet voor iedereen een goede match. Je moet wel over bepaalde kwaliteiten beschikken. Ik zeg bijvoorbeeld altijd, ‘if you can’t stand the heat, stay out of the kitchen’. Je moet dus stressbestendig zijn. Er kan altijd iets vervelends gebeuren, op de meest onverwachte momenten. Je moet het overzicht kunnen houden en een teamplayer zijn, die zeker niet alles in z’n eentje wil oplossen. En je moet beïnvloedend vermogen hebben, on the spot je punt kunnen maken. Wees dus eerlijk. Past de rol bij jouw karakter? Want wat zie ik soms in de praktijk? Een bestuurder in de raad die toch wil besturen. Een adviseur die er niet tegen kan dat zijn adviezen niet worden opgevolgd. Een politicus die denkt het spel wel te kennen, maar ineens in een hele andere omgeving terecht is gekomen. Dat werkt niet. Kijk dus eerst naar binnen.”

Het gesprek met de RvC

“Allereerst is het belangrijk om met alle betrokkenen te spreken. Dus niet alleen met de voorzitter van de RvC, maar liefst met alle leden, de RvB en leden van bijvoorbeeld de OR of ledenraad. Vraag hier dus ook naar. Tijdens het gesprek is het verder belangrijk om heel goed inzichtelijk te krijgen waar jouw toegevoegde waarde ligt. Wat verwachten ze? Hoe vul je de anderen in de raad aan? Hoe kijkt men aan tegen toezicht? Daarnaast laat je ook je gevoel spreken. Vraag naar de cultuur. Past deze bij jou? Kom je hier goed tot je recht? Heb je een klik met de voorzitter en andere leden van de RvC? Durf door te vragen en kritisch te zijn. Wees ook alert op een belangenconflict – je moet alle schijn vermijden.”

Sluit de functie goed aan?

“Als je door de gesprekken heen bent gekomen, voel je je natuurlijk vereerd dat jij het bent geworden. Als het allemaal goed voelt en de positie past, ga er dan vol voor. Maar twijfel je? Doe het dan niet. Luister naar je gevoel. Misschien sluit de functie te weinig aan bij jouw kennis en vaardigheden, of heb je in de gesprekken de indruk gekregen dat jouw invloed te weinig aan bod zal komen. Bel de voorzitter van de RvC op en maak het bespreekbaar. Blijft het gevoel bestaan, dan doe je er goed aan om nee te zeggen tegen deze positie.”

En tot slot nog een tip voor de voorzitter zelf

“Eigenlijk heb ik voor de voorzitter hetzelfde advies: bij twijfel, (nog) niet aannemen. Ik zie toch vaak dat mensen denken, het is de enige overgebleven kandidaat, dus laten we het toch maar doen. Dat is niet verstandig, gezien het afbreukrisico van deze positie. Om een goede check te doen of deze kandidaat bij je past, kun je referenties aanvragen, voor een second opinion gaan of een commissarissen-assessment doen. Hou het in ieder geval niet bij één gesprek, iets wat helaas nog veel te vaak gebeurt. Het beste is natuurlijk om ellende achteraf te voorkomen door vooraf al een scherp profiel op te stellen. Leg vast, in samenspraak met de andere leden van de RvC, welke kennis, ervaring, karaktereigenschappen en drijfveren je zoekt. Het vergroot je kansen op een goede match aanzienlijk!”